De huidige situatie van het muziekonderwijs

Tegenwoordig ziet het buitenschoolse muzikale landschap er anders uit dan pakweg 15 jaar geleden. Op veel plaatsen staat dit qua financiering sterk onder druk. Enerzijds komt dat door een afnemende financiering vanuit de lokale overheden met als gevolg dat tarieven moeten stijgen en de toegankelijkheid in het geding komt en anderzijds door een afnemende belangstelling voor actief buitenschools musiceren door jeugdigen. Dit is deels te verklaren door de mate waarin binnenschools aandacht wordt besteed aan muziek in de klas. De keuze aan vrijetijdsbestedingen is enorm en de alsmaar toenemende digitalisering, het gebruik van de smartphones en tablets, legt in toenemende mate beslag op de vrij-besteedbare tijd van niet alleen jeugdigen. In absolute zin is de buitenschoolse participatie de laatste 10 jaar dalend geweest maar deze loopt wel in de pas met de ontgroening: ook het aantal kinderen op de basisscholen is gemiddeld genomen gedaald.

Hoe anders ziet het landschap van het binnenschoolse muziekonderwijs er in onze omgeving uit. In ons werkgebied worden op 30 basisscholen in de regio (maar ook op basisscholen buiten ons werkgebied) binnenschoolse muzieklessen verzorgd door vakdocenten van Art4U in alle groepen. We bereiken daarmee ruim 6500 leerlingen.

Art4U is medio 2006 gestart met muzieklessen op projectbasis in een aantal groepen op diverse basisscholen in haar werkgebied. Deze lessen werden steeds met veel enthousiasme ontvangen en de roep vanuit het basisonderwijs werd steeds groter om niet alleen voor een enkele groep maar voor alle groepen, dus schoolbreed, een passend kwaliteitsvol lesaanbod te verzorgen waarin ook de samenwerking met de verenigingen een belangrijk onderdeel zou vormen. De onderwijscoördinatoren van Art4U hebben met veel energie gehoor gegeven aan deze vraag en voor elk leerjaar in het basisonderwijs in nauwe samenspraak met hun vakdocenten, de leerkrachten van de basisscholen en de amateurkunstverenigingen een lesprogramma op maat ontwikkeld. Zo ontstond in 2014 de “Opleidingsroute Muziek voor het basisonderwijs”.

Opvallend was dat hoe méér muziek in de klas er gemaakt werd op de scholen, hoe concreter en nauwkeuriger de scholen in ons werkgebied hun wensen om een aantal zaken inhoudelijk aan te passen konden formuleren. Zo was er een nadrukkelijke wens van de leerkrachten van de groepen 1-2, 3 en 4 om een heel schooljaar les van een vakdocent muziek te krijgen in plaats van slechts 10 lessen per schooljaar. De rol van de leerkrachten in groep 1-2 mocht nadrukkelijker zijn op het gebied van muziek en daarvoor hadden leerkrachten behoefte aan “coaching on the job”. Groep 5 had tot dan toe een lessenserie “instrumenten proeven” waarin ze kennis maakten met alle instrumentgroepen zonder er zelf op te spelen (tamelijk passief) en de uitdrukkelijke vraag uit het onderwijs was om deze doelgroep ook al actief op een instrument te laten spelen in plaats van er alleen aan mogen “ruiken”. Voor de bovenbouw-groepen was de vraag vanuit de schooldirecties om instrumentenklassen breder te trekken dan enkel de blazersklas, de accordeonklas en slagwerkklas in samenwerking met de verenigingen. In de jaren vanaf 2015 heeft Art4U de lessenseries daarop aangepast en afgestemd.